Ponad pół roku temu, w czasie jednej z najbardziej kompleksowych zmian platformy do tej pory, firma Intel pokazała platformę Pentium 4 opartą na chipsetach z serii 900 i gnieździe Socket 775. Jednym z głównych elementów nowej platformy są pamięci DDR2, które dzięki niższemu napięciu zasilania i funkcji podwójnego preodczytu, mają osiągać wyższe prędkości transferu danych.

Jednak do tej pory nowe układy pamięci w połączeniu z chipsetami 915P i 925X/XE nie były w stanie potwierdzić tego teoretycznego wzrostu wydajności pamięci. Mimo wzrostu prędkości taktowania interfejsu pamięci z 200 do 266 MHz układy DDR2 w trybie pracy dwukanałowej są szybsze tylko w teorii. Przyczyną tego stanu są timingi tych układów pamięci, które są znacząco gorsze od standardowych kości DDR RAM. Dopiero w momencie, kiedy prędkość taktowania pamięci będzie znacząco wyższa od układów DDR400, tak jak w układach DDR2-667 i DDR2-800, wyższa przepustowość będzie w stanie zrekompensować gorsze wartości timingów.

Pierwsze zestawy z gniazdem Socket 775 miały, jak wykazał  nasz pierwszy test porównawczy płyt głównych, pewne problemy w okresie raczkowania. Dodatkowo, trudno było znaleźć w sklepach w ciągu pierwszych trzech miesięcy od premiery high-endowe procesory Pentium 4. Ci klienci, którzy mieli na tyle szczęścia, że udało im się kupić takie procesory, nie byli zachwyceni dużą ilością ciepła wydzielaną przez CPU.

Dopiero pod koniec roku 2004 Intel zaczął wprowadzać na rynek  poprawione procesory ze steppingiem "E". Nowe modele są kompatybilne z technologią Enhanced SpeedStep, która spowalnia taktowanie procesora przy mniejszym obciążeniu aż do 2,8 GHz, co znacząco redukuje ilość wydzielanego ciepła we wszystkich trybach pracy, poza sytuacją, kiedy CPU pracuje pod pełnym obciążeniem.

Ze względu na opisane przez nas problemy sprzedaż komputerów z gniazdem Socket 775 była w roku 2004 o wiele niższa od prognoz analityków. Tylko masowa produkcja mogła spowodować zwiększenie przychodów, a jednocześnie spadek cen układów pamięci.

W międzyczasie pojawiły się nowe, dojrzałe technologicznie płyty główne dla tej platformy, a Intel postanowił poszerzyć swoją, już atrakcyjną, ofertę o model Pentium 4 600 z 2 MB pamięci podręcznej L2 i technologią Enhanced SpeedStep. Wszystkie te zmiany powinny spowodować wzrost sprzedaży pamięci DDR2, co oznacza, że warto przeprowadzić pierwszy test porównawczy standardowych układów DIMM tego typu.

Tym razem postanowiliśmy nie prosić producentów o przesłanie nam najnowszych układów pamięci. Zamiast tego przetestowaliśmy układy, które pojawiły się w naszym laboratorium w ciągu ostatnich tygodni i miesięcy. Sprawdźcie, co udało się nam ustalić

DDR2-667 nie gryzie

Pamięci DDR2 zachowują się podobnie jak układy DDR2 i zwykłe kości SDRAM, czyli nie są w stanie pracować tak szybko, jak mogłoby to wynikać z ich specyfikacji. Innymi słowy, wiadomo, że pamięci zawsze będą działać wolniej, niżby to wynikało z ich parametrów. Wiadomo także, że można zastosować w komputerze szybsze układy pamięci, niż jest to konieczne. W zestawie ze Sempronem kości DIMM DDR400 mogą pracować jako DDR333, a w zestawie, który obsługuje układy DDR2-533, można zastosować układy DDR2-667.

Dlatego, mimo że sprzedawane obecnie chipsety nie obsługują szybszych układów pamięci DIMM DDR2, to warto już w tej chwili inwestować w kości DDR2-667. Po pierwsze, przy taktowaniu 266 MHz możecie zastosować lepsze timingi. Poza tym szybka pamięć będzie w stanie współpracować z szybkimi zestawami, które pojawią się w przyszłości, w przeciwieństwie do typowych, zgodnych z wymaganiami obecnych komputerów, układów pamięci. Kolejna sprawa to fakt, że wyższa szybkość pracy umożliwia ogólne przetaktowanie całego zestawu poprzez zwiększenie prędkości FSB.

Entuzjaści przetaktowywania często postępują w następujący sposób. Po zakupieniu płyty głównej z chipsetem 915 lub 925, wolnym procesorem Pentium 4 i kośćmi pamięci DDR2-667, stopniowo zwiększają prędkość magistrali, tak by przetaktować procesor do granic jego możliwości. W idealnych warunkach powinno to polegać na wzroście prędkości FSB z 200 do 250 MHz, co powoduje wzrost prędkości taktowania układu DDR2 z 266 do 333 MHz. Oczywiście, takie przetaktowanie powoduje wzrost ogólnej wydajności komputera.

Przy zastosowaniu odpowiedniego procesora niektóre płyty główne można przetaktować aż do prawie 300 MHz. Największe możliwości w tym zakresie prezentują produkty firm Abit i Asus. Pamiętajcie jednak, że taka modyfikacja komputera sprawia, że trzeba zastosować wydajne układy chłodzenia systemu, więc większości użytkowników odradzamy takie operacje. W przypadku niższych prędkości magistrali (poniżej 266 MHz - FSB 1066) i przy zastosowaniu odpowiedniego osprzętu, większość komputerów po takiej modyfikacji powinna działać stabilnie

Corsair XMS2 CM2X512-5400C4PRO

Kość XMS2 Pro firmy Corsair dotarła do naszego laboratorium dawno temu - w lipcu 2004 - i była  jednym z pierwszych układów DDR2-667. Pamięci weszły do sprzedaży wiele tygodni później, ale ponieważ jak już wcześniej pisaliśmy, podstawowym sensownym zastosowaniem układów DDR2-667 jest przetaktowywanie komputerów z chipsetami 915/925, więc nie było to większym problemem.

Aluminiowa obudowa to kolejna cecha układów DIMM firmy Corsair, która odróżnia je od układów innych producentów. Wytłoczenia nadają całości bardzo nowoczesny wygląd, a naklejka na obudowie nie kłuje za bardzo w oczy.

Mimo, że na obudowie kości XMS2 Pro nadrukowano zalecane timingi CL4-4-4-12, to w naszym komputerze testowym pamięci pracowały przy ustawieniu CL4-5-5-15. W przypadku naszych układów DIMM takie ustawienia wynikały z faktu, że kości były dość stare. Teraz w sprzedaży znajdują się układy, które są w stanie pracować przy ustawieniach takich jak na etykiecie, o czym przekonaliśmy się przestawiając ręcznie ustawienia na CL4-4-4-12, co umożliwiło pracę w trybie DDR2-710 (FSB1066 przy prędkości 266 MHz). Taki wynik, biorąc pod uwagę wiek tych układów pamięci, może budzić szacunek.

Gotowe na DDR2-800: XMS2 CM2X512A

Kilka tygodni temu firma Corsair przesłała nam kolejną parę kości z serii XMS2 (bez oznaczenia PRO). Według Corsair maksymalna prędkość taktowania tych układów DIMM wynosi 675 MHz, a timing podany na etykiecie wynosi CL4-4-4-12. I znów po podłączeniu, kości DIMM działały przy ustawieniu CL4-5-5-15. Jednak, w przeciwieństwie do kości DIMM z serii PRO, takie działanie miało sens, gdyż ta para kości miała według producenta działać z prędkością dochodzącą do DDR2-800.

Od prędkości DDR2-667 te prototypowe kości DIMM działają poprawnie tylko przy ustawieniu CL5-4-5-12. Udało się nam osiągnąć prędkości dochodzące do DDR2-750, ale "prawdziwe" kości DDR2-800 trafią do sklepów dopiero za kilka miesięcy. Według wielu producentów takie prędkości układów pamięci będą stanowić spore wyzwanie dla projektantów płyt głównych.

Crucial/Micron PC2-4300U

W lecie 2004 do redakcji THG dotarły układy PC2-4300 firmy Crucial/Micron. Ten amerykański producent od dawna wytwarza kości pamięci i przez ten czas wypracował sobie solidną markę. W zeszłym roku, po wprowadzeniu produktów dla rynku high-end, renoma producenta wzrosła jeszcze bardziej. W naszym  pierwszym teście seria Ballistix o prędkości nominalnej DDR2-667 osiągnęła wyniki zbliżone do DDR2-700. Dziś możemy przyjąć, że najnowsze układy są z łatwością w stanie osiągnąć wyniki lepsze niż DDR2-700.

Niestety, nie udało się nam zdobyć do testu najnowszych kości DIMM Ballistix. Jednak standardowe układy DIMM nie radziły sobie gorzej, wprost przeciwnie. Układy pracowały bez problemów z prędkością DDR2-710 przy FSB1066 i timingu CL5-4-5-12. To bardzo dobry wynik dla produktu, który był projektowany z myślą o prędkości DDR2-533.

GeIL PC2-5300

Układy pamięci od firmy GeIL dotarły do nas w przyjemnym opakowaniu do sprzedaży detalicznej. Kości, oznaczone jako PC2-5300, przy takiej prędkości mogą pracować ze standardowym timingiem CL4-4-4-12. Tak jak inne układy DDR2, kości nie posiadają radiatora, ale ze względu na niskie napięcie zasilania (od 1,8 do 2V) układy rozgrzewają się nieznacznie. Firma GeIL włożyła sporo wysiłku, żeby kości miały klasę i rzeczywiście pamięci robią dobre wrażenie.

Niestety, przy prędkości DDR2-667 kości nie chciały pracować z podanym przez producenta timingiem. Ponieważ układ SPD (Serial Presence Detect ROM) został zaprogramowany na ustawienie CL5-4-4-15 musieliśmy ręcznie zmienić ustawienie na CL4-4-4-12. Użyliśmy ustawienia układu SPD i ustawienia CL5-4-5-12 w czasie obu naszych testów i czasie przetaktowywania do prędkości DDR2-710. Na początku próba przetaktowania się nie powiodła. Sukces odnieśliśmy dopiero po podniesieniu napięcia zasilania do 2,1V.

PDP Patriot PDC22G4200 XBLK

Niewielu użytkowników zna kości DIMM Patriot firmy PDP. Na najnowszych układach DDR2 producent umieścił śmiałą naklejkę - CL3-2-2-5 przy prędkości DDR2-533 i CL4-3-3-12 przy DDR2-700. Musieliśmy sprawdzić te obietnice.

No i uwaga! Rzeczywiście przy prędkości DDR2-533 układy DIMM bez żadnych problemów pracują z timingiem CL3-2-2-4. Jest jednak pewien problem, polegający na tym, że mimo iż prawie wszystkie płyty główne pozwalają na wybór szybszych timingów, to ustawień trzeba dokonywać ręcznie. Kości Patriot, mimo że układ SPD jest poprawnie zaprogramowany, uruchamiały się tylko przy ustawieniu CL4-2-2-4. Także te ustawienia są najlepsze w swojej klasie.

Naprawdę interesująco robi się przy prędkości DDR2-667 i DDR2-710. Kości pamięci nie tylko bez problemu radzą sobie z tymi ustawieniami, ale w dodatku są w stanie działać przy tych prędkościach z timingami CL4-3-3-10 i CL4-3-3-12 (odpowiednio). To wyczyn, którego nikomu się jeszcze nie udało powtórzyć.

W przeciwieństwie do innych układów DIMM w tym teście kości Patriot mają pojemność 1 GB, a nie 512 MB. Dlatego ten zestaw kości dwukanałowych jest nie tylko szybki, ale w dodatku zapewnia pojemność, która zadowoli entuzjastów i profesjonalistów.

PQI 2-4200

Firma PQI przysłała dwie pary kości DIMM. Pierwsza z nich, oznaczona symbolem PQI 2-4200, została zaprojektowana z myślą o prędkości DDR2-533 i jest sprzedawana jako zestaw kości dwukanałowych. Jako najlepszy timing dla tej kości producent podaje CL3-3-3-8.

Odkryliśmy błąd w programowaniu układu SPD. Parametry dla taktowania 266 MHz (DDR2-533) zostały zdublowane. Jednak udało się nam uruchomić kości DIMM przy prędkości DDR2-533 i timingu CL3-3-3-10 i działały bez problemów.

Kości pamięci zapewniają duże pole manewru podczas przetaktowywania. Chociaż nie udało się nam uzyskać przy szybkich timingach prędkości DDR2-667 i DDR2-710, to kości działały zupełnie stabilnie przy ustawieniu CL5-5-5-15. Użytkownicy, oczekujący lepszych wyników, powinni zainteresować się kośćmi DIMM DDR2-667 firmy PQI.

PQI 2-5400

Druga para kości firmy PQI jest przeznaczona do pracy z prędkością DDR2-667 i posiada ten sam błąd, który znaleźliśmy w kościach DIMM 4300. W układzie SPD zamiast wartości dla 266 i 333 MHz znaleźliśmy zdublowane ustawienia dla 266 MHz.

W przeciwieństwie do kości PC2-4300 tej samej firmy, te układy DIMM przy prędkości DDR2-533 są w stanie osiągnąć timing zaledwie CL4-4-4-11. Jest to zapewne wynikiem zwiększonych możliwości przetaktowywania tej pamięci, gdyż zmiana napięcia zasilania nie poprawiła timingu.

Przy prędkościach DDR2-667 i DDR2-710 najszybszy timing, jaki udało się nam ustawić to CL5-4-5-11. Nie jest to ustawienie bardzo szybkie, ale jest ono akceptowalne.

Samsung PC2-5300U

Kości DIMM Samsunga to produkt przeznaczony dla rynku masowego, gdyż specyfikacja produktu nie zakłada bardzo szybkich timingów. Niestety, Samsung nie umieścił na kościach naklejki z najszybszym teoretycznym timingiem, co sprawiło, że w poszukiwaniu najlepszych, idealnych wartości musieliśmy posiłkować się informacjami z układu SPD.

Byliśmy rozczarowani, że kości nie chciały uruchomić się przy ustawieniu CL3-3-3-8, które znajduje się w układzie SPD. W końcu ruszyły przy timingu CL4-4-4-11. Im bardziej rośnie prędkość pamięci, tym ostrożniejsze timingi należy stosować. Przy prędkościach DDR2-667 i DDR2-710 należy użyć timingu CL5-4-5-11. Przy wyższej prędkości komputer zawiesił się, ale nie jesteśmy w stanie przypisać winy za to wydarzenie jedynie kościom DIMM. Postanowiliśmy w tym przypadku trzymać się zasady "domniemania niewinności", gdyż nie byliśmy w stanie powtórzyć tej sytuacji.
 

Konfiguracja testowa

W teście porównawczym chcieliśmy przede wszystkim sprawdzić, na co stać najnowsze kości DDR2. Dlatego nie użyliśmy typowych programów pomiarowych, gdyż przy tej samej prędkości i ustawieniach wyniki testów dla różnych kości DIMM byłyby praktycznie takie same.

Bardziej interesowała nas maksymalna prędkość taktowania i najszybsze timingi, jakie dane kości oferują przy określonej prędkości. Naszym zdaniem takie informacje najlepiej pokazują, która z testowanych pamięci osiąga najlepszą wydajność. W celu przetestowania stabilności pracy układów pamięci przy różnych ustawieniach użyliśmy w kilku cyklach program do testowania pamięci Prime95.

Wyniki testu - zestawienie

Podsumowanie: Firmy Corsair i PDP na prowadzeniu

Pierwsza, dobra wiadomość dotyczy wszystkich pamięci testowanych w naszym zestawieniu układów DDR2. Przy automatycznym odczycie ustawień timingów z układu SPD-ROM wszystkie kości doskonale współpracowały z naszą testową płytą główną firmy Gigabyte.

Dość często wartości zapisane w SPD odbiegają od tego, na co rzeczywiście stać dany układ pamięci, dlatego też kości DIMM na ogół działają wolniej od maksymalnych wartości podawanych przez producenta. Większość firm celowo tak konfiguruje swoje pamięci, żeby mieć pewność, że ich kości będą poprawnie działać w większości konfiguracji. Ale jeżeli włożycie trochę wysiłku w ręczne ustawienie parametrów pamięci, to uda się wam z nich wycisnąć trochę więcej wydajności.

Duże wrażenie zrobił na nas fakt, że poza jedną parą, wszystkie układy pracowały stabilnie przy prędkości DDR2-710. To odpowiada przetaktowaniu komputera z Pentium 4 z FSB800 do FSB1066. Takie przyśpieszenie trzeba odpowiednio zrekompensować zmianą ustawień timingu - często musieliśmy używać ustawienia CL5-4-4-12, a nawet wolniejszych. Po takiej zmianie całość działała stabilnie.

Zaskoczyły nas możliwości układów DIMM firmy Corsair i obu par pamięci Patriot firmy PDP. Jesteśmy w stanie potwierdzić, że do tej pory najszybsze pamięci DDR2 zaproponowała firma PDP. Kości DIMM Patriot o pojemności 1 GB, nie tylko przy prędkości DDR2-533 pozwalają na pracę z timingiem CL3-2-2-4, ale są także w stanie utrzymać równie dobre osiągi przy wyższych prędkościach. Przy prędkości DDR2-710 mogliśmy użyć timing CL4-3-3-12. Kości XMS2 PRO firmy Corsair, mimo że mają już ponad pół roku, wciąż są w stanie przy prędkości DDR2-533 pracować z doskonałymi timingami. Niestety, w chwili obecnej niewielka liczba płyt głównych obsługuje takie ustawienia.

Jeżeli chodzi o pamięci DDR2 to dokonał się już znaczny postęp. Układy SDRAM i DDR-SDRAM nie rozwijały się tak szybko. Oznacza to, że możemy się spodziewać, że w połowie roku na sklepowe półki trafią układy DDR2-800. Niestety, na odpowiednie zmiany w płytach głównych będziemy musieli poczekać trochę dłużej.

Źródło: tomshardware.com

Autor:
Patrick Schmid
Achim Roos